از چاپ سیلک در چه مواردی استفاده می‌شود؟ روش چاپ سیلک چه مزایا و معایبی دارد؟ چاپ سیلک یکی از متنوع‌ترین روش‌های چاپی است. از این روش چاپ روی قطعات کوچک و سطوح بزرگ صنعتی با جنس مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد.
چاپ سیلک با روش‌های مختلفی صورت می‌گیرد که در ادامه به تفصیل این روش‌ها، دستگاه‌های چاپ سیلک و ویژگی‌هایی این روش چاپی را توضیح خواهیم داد.
تاریخچه چاپ سیلک
در مقاله چاپ و تبلیغات و همچنین مقاله چاپ تامپو تاریخچه این صنعت پرکاربرد را مورد بررسی قرار دادیم و سیر و تحولات صورت گرفته در روش‌ها و ابزارهای چاپ را بیان کردیم. استفاده از ابزارها برای انتقال تصاویر در میان افراد بعضی از ملت‌های باستان رایج بوده و این افراد روش‌هایی را برای این کار اختراع کرده‌اند.
حدود 5000 سال پیش در مصر باستان، روی مهره‌ای استوانه‌ای تصویر را به روی موم انتقال می‌دادند. در چین باستان نیز از حروف برجسته مسی برای انتقال نوشته‌ها روی پاپیروس استفاده می‌کردند.
چاپ اسکرین به‌طور عمده در اواخر قرن هجدهم در آسیای غربی معرفی شد چون در آن زمان تجارت پارچه ابریشم مشبک در شرق رواج داشت. عمل چاپ به دلیل محکم بودن روی پارچه ابریشم صورت می‌گرفت. سپس نحوه چاپ سیلک اسکرین از همان لحظه در ژاپن شروع شد.
سیلک اسکرین نام خود را از پارچه ابریشمی مشبک گرفته که بااتصال به کلاف، به‌عنوان تکیه‌گاه برای ورقه چاپ سیلک اسکرین استفاده می‌شود. ورقه به این شبکه ابریشمی چسبانیده می‌شود. شبکه ابریشمی رنگ و یا مرکب را از خود عبور می‌دهد، در حالی که ورقه سیلک اسکرین آن را نگه می‌دارد.
در دوره‌های بعد تحولی بزرگ در صنعت چاپ سیلک اسکرین صورت گرفت و در سال 1907 ساموئل سیمون، استفاده از سیلک اسکرین را به نام خود ثبت کرد. بعد این نوع چاپ در میان هنرمندان و نقاشان برجسته آمریکا اعتبار فراوانی پیدا کرد.
ویژگی‌ها و روش‌های چاپ سیلک اسکرین
در مقاله چاپ و تبلیغات روش‌های مختلف چاپ را نام بردیم و گفتیم که تمام روش‌های چاپی به دو دسته اصلی چاپ تماسی و چاپ غیر تماسی تقسیم می‌شوند.
روش چاپ تماسی هم به چهار دسته چاپ گود، چاپ برجسته، چاپ افست و چاپ سیلک اسکرین تقسیم می‌شوند. در این مقاله می‌خواهیم ویژگی‌های چاپ سیلک اسکرین را بیان کنیم.
چاپ سیلک یک روش چاپی است که در آن، مرکب از منافذ روی فرم، به روی سطح چاپی نفوذ می‌کند. به‌عبارت‌دیگر، سطح چاپ فرم دارای منافذی است که اجازه می‌دهد مرکب از داخل آن‌ها عبور کند. این ویژگی باعث می‌شود که فرم‌های چاپ سیلک مانند استنسیل (کاغذ کاربن) عمل کنند.
چاپ سیلک یا اسکرین یکی از متنوع‌ترین روش‌های چاپی است. از این روش چاپ بر روی قطعات و اشیای کوچک و با شمارگان کم گرفته تا چاپ بر روی سطوح بزرگ صنعتی با شمارگان بالا استفاده می‌گردد.
چاپ سیلک یکی از عمده روش‌هایی است که از آن در صنعت نساجی، برای چاپ طرح‌های مختلف به روی پارچه مورد استفاده قرارمی گیرد. همچنین این چاپ می‌تواند روی انواع مواد مانند سرامیک، چوب، کاغذ، شیشه، فلز و پلاستیک استفاده شود. درنتیجه در بسیاری از صنایع مورد استفاده قرار می‌گیرد ازجمله:
- برچسب محصولات
- تجهیزات پزشکی
- نشانه‌ها و آرم‌ها
- لباس و تن‌پوش
- لوازم الکترونیکی
- تکنولوژی فیلم
- روی دکمه‌های لباس
فرم‌های چاپ سیلک
فرم چاپ سیلک دارای یک تور است که به روش‌های مختلف اطلاعات به روی آن ثبت و آماده‌ی چاپ می‌شود. جنس تور معمولاً از جنس الیاف طبیعی ابریشم، پلاستیک و یا فلز است. نام این روش چاپی به خاطر استفاده از الیاف طبیعی ابریشمی برای تولید فرم می‌باشد. سیلک در زبان انگلیسی به معنی ابریشم است.
قاب فرم در این روش چاپ باعث می‌شود که تور کاملاً مسطح باشد و در تمام نقاط یا سطح چاپی تماس پیدا کند. البته روش‌های دیگر چاپ سیلک وجود دارد که برای چاپ، فرم به دور سیلندر بسته می‌شود و فرم دیگر مسطح نیست.
روش‌های مختلف چاپ سیلک به سه روش تقسیم می‌شوند. الف: تخت روی تخت ب: تخت روی سیلندر پ: سیلندر روی سیلندر.
انتخاب روش‌های مختلف معمولاً نسبت به شمارگان و مسائل اقتصادی صورت می‌گیرد. هزینه تولید فرم چاپی و تجهیزات مورد نظر برای چاپ، عوامل مؤثری در انتخاب روش چاپی است.
مزایا و معایب چاپ سیلک
یکی از امتیازات چاپ سیلک در استفاده از توری برای انتقال مرکب بر روی سطح مورد نظر، ضخامت مرکبی است که به این طریق به روی سطح چاپی انتقال پیدا می‌کند. میزان ضخامت مرکب در این روش حدود بیست برابر دیگر روش‌های چاپی است.
یکی دیگر از امتیازات این روش چاپی، امکان چاپ به روی مواد مختلف، برای مثال روی جنس‌های پلاستیکی، آلومینیومی، پارچه، اشیاء مسطح و غیر مسطح می‌باشد.
همچنین ضخامت نسبتاً زیاد مرکب در این روش باعث می‌گردد که سطح چاپ پوشش مناسب را پیدا کند. امتیاز دیگر، قابلیت استفاده از مرکب‌های حساس به نور ماورای بنفش برای خشک شدن در چاپ می‌باشد؛ بنابراین از این جهت هم چاپ سیلک بسیار مناسب برای انتقال اطلاعات به روی موادی است که مرکب جذب آن‌ها نمی‌گردد.
از دیگر مزایای چاپ سیلک اسکرین می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: مقرون به صرفه بودن در تیراژ بالا، استفاده از جوهرها با رنگ‌های مختلف، کیفیت پایدار و بادوام موارد چاپی و روشی مناسب‌تر از بقیه روش‌های چاپی بر روی لباس و البسه.
در کنار مزایایی این چاپ، نیاید از نقطه ضعف‌های این روش چاپی چشم‌پوشی کرد. این روش چاپی هم معایبی دارد ازجمله:
- برای چاپ با رنگ‌های مختلف هزینه و زمان بیشتری باید صرف شود.
- برای چاپ روی اشیاء بسیاری کوچک عملی نیست.
- این روش چاپ دارای پیچیدگی نسبت به سایر روش‌های چاپی است.
- سازگار با محیط‌زیست نیست
دستگاه چاپ سیلک اتوماتیک و سیلک دستی
دستگاه‌های چاپ سیلک اسکرین به دو دسته دستگاه سیلک اتوماتیک و دستگاه سیلک دستی تقسیم می‌شوند. دستگاه چاپ سیلک اتوماتیک بیشتر در مراکز و شرکت‌های بزرگ راه‌اندازی می‌شوند و عمل چاپ را در تیراژ بالا انجام می‌دهند.
از لحاظ شکل و اندازه این دستگاه بزرگ بوده و فضای بیشتری را اشغال می‌کند. دستگاه‌های سیلک اتوماتیک از لحاظ مصرف رنگ به دستگاه‌های دورنگ، چهار رنگ و شش رنگ تقسیم می‌شوند.
از لحاظ فنی دستگاه‌های سیلک اتوماتیک به دو دسته مدور و مسطح تقسیم‌بندی می‌شوند تفاوت این دستگاه در نحوه حرکت آن است به‌طوری‌که در دستگاه چاپ سیلک مسطح، کاردک رنگ پخش‌کن روی شابلون و کلیشه حرکت می‌کند ولی در نوع مدور کاردک رنگ ثابت، ولی جنس روی شابلون حرکت می‌کند تا جوهر به‌وسیله کاردک روی آن پخش شود.
نوع دوم دستگاه‌های سیلک دستی یا دستگاه چاپ سیلک خانگی نام دارند. چاپ سیلک دستی خودش به دو دسته کاربردی و هنری تقسیم می‌شود. از لحاظ شکل و ابعاد، دستگاه‌های سیلک دستی کوچک هستند حتی در فضای کوچک خانه می‌توان آن را راه‌اندازی کرد و عمل چاپ و تبلیغات را روی مواد مختلف انجام داد.
در روش چاپ سیلک دستی، انسان اصلی‌ترین نقش را ایفا می‌کند چون در تمام مراحل کار چاپ به وسیله انسان صورت می‌گیرد. در سیلک دستی ما به ابزارهایی مانند میز چاپ، شابلون و گیره‌ای که شابلون را ثابت نگه می‌دارد نیاز داریم.
مراحل انجام چاپ سیلک
- اولین مرحله در انجام چاپ سیلک تهیه کردن نقشه و طرح مورد نظر است.
- مرحله دوم طرح مورد نظر را روی ورقه یا کاغذ چاپ می‌کنیم.
- مرحله سوم کاغذی که طرح را روی آن چاپ کردیم روغن‌کاری می‌کنیم.
- در مرحله چهارم روی تور دستگاه سیلک ماده مخصوص می‌ریزیم و به مدت پنج دقیقه صبر می‌کنیم تا آن ماده خشک شود.
- مرحله پنجم طرحی که روی کاغذ چاپ کردیم به‌طور دقیق به تور دستگاه سیلک می‌چسبانیم.
- در مرحله ششم لامپ بالای میز دستگاه سیلک را روشن می‌کنیم تا طرح مورد نظر ما روی میز نمایان شود.
- مرحله هفتم تور را با آب شسته و حدود پنج دقیقه صبر می‌کنیم تا خشک شود.
- در مرحله هشتم اشیاء که می‌خواهیم طرح را روی آن چاپ کنیم با دقت زیر دستگاه سیلک قرار می‌دهیم.
- در مرحله نهم رنگ را روی تور ریخته و با کاردک به آن فشار می‌آوریم البته همه منافذ تور با استفاده از ماده مخصوص بسته شده و رنگ تنها از قسمتی از تور که طرح روی آن نمایان شده عبور می کند.
- در مرحله آخر شیء که عمل چاپ را روی آن انجام دادیم از زیر میز دستگاه بیرون می کشیم و در جای مناسب قرار می‌دهیم تا خشک شود.
کاربرد چاپ سیلک در هدایای تبلیغاتی و چاپ روی پارچه
چاپ سیلک اسکرین یکی از محبوب‌ترین تکنیک‌های چاپ است؛ و بیشتر شرکت‌ها از آن برای چاپ روی مواد مختلف با ابعاد و شکل‌های متنوع استفاده می‌کنند.
این روش چاپ بیش از یک سده در بخش‌های تجاری و هنری مورد استفاده قرارگرفته و عمدتاً برای چاپ تصاویر و طرح‌ها روی انواع پارچه‌ها از جنس کتان، ابریشم، پارچه پشمی، پنبه‌ای، اکرلیک و پلی‌استر و پارچه جرسی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
چاپ روی پارچه یک روش فوق‌العاده زیبا برای بهبود ظاهر پارچه و ایجاد طرح و الگو مناسب با نیازهای شما است. چاپ سیلک اسکرین مناسب‌ترین روش چاپ روی پارچه‌ها با الیاف طبیعی است زیرا این جنس پارچه‌ها، جوهر را به‌راحتی جذب می‌کنند.
پارچه‌های از جنس کتان و پنبه یکی از محبوب‌ترین جنس‌ها، برای اکثر چاپگران و مشتریان است زیر آن‌ها نرم و قابل‌نفوذ هستند و جوهر به‌راحتی جذب آن‌ها می‌شود.
پارچه‌های ابریشمی هم به دلیل سطح صاف و زیبا برای انجام چاپ اسکرین مناسب هستند. فیبر طبیعی این پارچه جوهر را به‌طور مؤثر جذب می‌کند. پارچه‌های ابریشمی به دلیل صاف بودن، در طول فرآیند چاپ بیشتر حرکت می‌کند بنابراین باید در هنگام عمل چاپ آن را محکم در زیر چارچوب دستگاه سیلک نگه داریم.
پارچه‌های ساخته شده از جنس پلی‌استر نسبت به پارچه‌های با جنس الیاف طبعی کمتر جوهر چاپ را به خود نفوذ می‌دهند؛ بنابراین هنگام چاپ در جذب جوهر می‌تواند برای ما مشکل ایجاد کند. یک راه‌حل ساده برای این کار استفاده از فیبر مصنوعی به نام permaset است که کیفیت چسبندگی جوهر را به پارچه، افزایش می‌دهد.
این روش چاپ را می‌توان روی انواع هدیه تبلیغاتی انجام دهیم. مواردی مانند تی‌شرت، پرچم‌های تشریفاتی، کلاه، کیف‌های تبلیغاتی، کفش، کیسه‌های پلاستیکی و غیره مواردی هستند که آرم و برند شرکت‌های تجاری به‌راحتی و باکیفیت بالا روی آن‌ها چاپ می‌شود.
