یکی از مزیتهای همکاری با برخی تامینکنندگان، برخورداری از سیستم توزیع توسط تامینکننده است که این امر باعث شده است زمانی که یک کسب و کار میبایست صرف تحویل کالای خریداریشده خود کند، بسیار اندک و بهینه شود.
به طور کلی، سیستمهایی که جریان جابهجایی، حملونقل، ذخیرهسازی و انبارداری کالا را پس از تولید در فرایند تحویل به مشتری، عهدهدار یا در آن موثر هستند، تحت عنوان توزیع مورد بررسی قرار میگیرند.
اهمیت توزیع کالا
فعالیتهای سیستمهای توزیع، به توزیع فیزیکی کالا از نقطهای که در آن کالا ساخته میشود تا محلی که آن کالا به مشتری تحویل میشود، محدود نیست.
عوامل توزیع در حقیقت پل ارتباطی بین تولیدکننده یا تامینکننده با مشتری هستند و نقش مهمی را در انتخاب کالا، معرفی آن، ترغیب مشتری و به طور کلی، برقراری جریان مناسب برای پیشبرد فروش ایفا میکنند.
تولیدکنندگان کالا و خدمات به موازات اهمیتی که برای تولید محصول قائل هستند، برای توزیع مطلوب آن نیز چارهاندیشی میکنند.
اقسام توزیع کالا
اساس سیستمهای توزیع بر دو پایه توزیع مستقیم و غیرمستقیم استوار است. انتخاب هر یک از این دو نوع بستگی به خواست مشتری، نوع محصول و هزینه توزیع دارد.
توزیع مستقیم کالا
برخی از تامینکنندگان کالا مسئولیت توزیع و تحویل کالا و خدمت خود را به مشتری، عهدهدار میشوند که علل زیر را میتوان دلیل این عمل دانست:
نیاز به ارتباط مستقیم با مشتری
تامینکنندگانی که برای فروش کالای خود به ارتباط مستقیم با مشتری برای معرفی تواناییهای بنگاه و محصول، مذاکرات طولانی برای فروش، ارائه تضمینهای خدمات پس از فروش به ویژه آن دسته از کالاهایی که مشتریان معدود در بازارهای محدود نیاز دارند، از روش توزیع مستقیم بهره میگیرند.
نوع محصول
در خیلی از مواقع، نوع محصول و کالا الزاماتی را برای تامینکنندگان کالا برای اتخاذ روش توزیع مستقیم ایجاد میکند.
پیشنهاد می کنیم مقاله اهمیت بالا بودن کیفیت محصولات تامینکنندگان را مطالعه فرمایید
هزینههای توزیع
ارزانتر بودن هزینههای توزیع مستقیم در برابر هزینههای توزیع غیرمستقیم، امکان رقابت تامینکننده را از نظر قیمت در بازار تقویت میکند.
توزیع غیرمستقیم کالا
روش دیگر توزیع کالا یا خدمت، استفاده از عوامل واسطه موجود در سیستمهای توزیع برای انتقال و تحویل کالاست. دلایلی که تامینکنندگان را به انتخاب روشهای توزیع غیرمستقیم کالا برمیانگیزد، عبارتاند از:
الزامات و بازار مشتری
پراکندگی موقعیت جغرافیایی مشتری، گستردگی بازار، فقدان تواناییها و دانش کافی تامینکننده برای ارتباط با مشتری و در نهایت، وجود شبکههای توزیع خوب و مناسب در بازار بهمنظور جبران این کاستیها، از عوامل مهم انتخاب روش توزیع غیرمستقیم توسط تامینکنندگان است.
نوع محصول
نبود دانش کافی برای سرمایهگذاری جهت ایجاد شبکه توزیع مستقیم، بالا بودن هزینههای ایجاد شبکه توزیع مستقیم نسبت به بهرهگیری از شبکه توزیع غیرمستقیم، از عوامل انتخاب روش توزیع غیرمستقیم است.
سازمانهای توزیع
امروزه، سازمانها و موسسات متنوعی هستند که بهصورت حقیقی و حقوقی، در جریان توزیع کالا از تولید به مصرف نقش اساسی دارند و میتوان آنها را به شکل زیر معرفی کرد:
سازمانهای کارگزار
شرکتها و موسساتی هستند که به نمایندگی از تولیدکننده یا تامینکننده کالا، اقدام به فروش و توزیع کالا در بازار میکنند و در برخی موارد، مسئولیت خدمات پس از فروش را نیز عهده دار میشوند.
این گونه سازمانها، علاوه بر وظایفی که در امر فروش و توزیع دارند، خدمات مشاورهای نیز ارائه میکنند. آنها عیبهای محصول را منعکس میکنند و برای شرایط و وضعیت بازار تحلیل دارند، در مورد تعیین قیمت و موقعیت رقبا در بازار اظهار نظر میکنند و در نهایت، برای پیشبرد فروش، تبلیغ و فعالیت میکنند.
عمدهفروشان
عمدهفروشان در واقع شکل دیگری از سازمانهای توزیع هستند که امکانات توزیع و فروش کالا به خردهفروشان یا مصرفکنندگان عمده یا خریداران را در اختیار دارند.
عمدهفروشان، کالا را از تامینکنندگان و تولیدکنندگان میخرند و سپس، به دیگر کسبوکارها میفروشند. آنها حملونقل کالا را به عهده میگیرند و برحسب ضرورت، کالاها را انبار میکنند.
این افراد مالکیت کالا را شخصا به افراد یا گروههای دیگر منتقل میکنند و براساس قیمتی که خودشان تعیین کردهاند، کالا را به فروش میرسانند.
عمدهفروشان نیز در امر پیشبرد فروش و تبلیغات کار میکنند و با خردهفروشان به صورت اعتباری معامله میکنند. منافع فعالیتهای عمدهفروشی، از محل سود ناشی از خرید و فروش کالایی که انجام میدهند، تامین میشود.
مراکز پخش
مراکز پخش نیز نوع دیگری از سازمانهای توزیعکننده کالا هستند. این مراکز با تقسیمبندی کالای خاصی امکانات حملونقل و توزیع خود را متناسب با کالای مربوط، سازمان میدهند و کالاهای مورد نیاز خردهفروشانی مانند سوپرمارکتها، داروخانهها و غیره را تامین میکنند.
این سازمانها کالاها را از مراکز تولید به صورت امانی تحویل میگیرند و به خردهفروشان میفروشند و حقالزحمه خود را بهصورت درصدی از فروش، از تولیدکننده دریافت میکنند.
دلالان و واسطهها
گروه دیگری که در جریان توزیع کالا حضور دارند، دلالان و واسطهها هستند. این افراد فقط در سازماندهی ملاقات و مذاکره بین خریداران و تامینکنندگان شرکت میکنند و در نمایندگی یا انتقال مالکیت نقشی ندارند.
آنها غالبا در زمینه خاصی فعالیت میکنند. واسطهها سعی میکنند تا با جمعآوری اطلاعات لازم درباره کالا، شرایط بازار و وضعیت رقبا، دانش خود را بهروز کنند تا از این راه تسلط خود را در وظیفهای که به عهده میگیرند، نشان دهند و ارزش کار خود را بالا ببرند. آنها در مخاطرات داد و ستد شرکت ندارند؛ اما نقش خود را در یافتن فروشنده و خریدار بهخوبی ایفا میکنند.
دلالان و واسطهها سعی میکنند تا بازار مداومی را برای تولیدکننده و خریدار فراهم کنند؛ زیرا منافعشان از محل انجام این مبادلات تامین میشود که غالبا درصدی از فروش «کارمزد» یا «کمیسیون» آنهاست.
خردهفروشان
خردهفروشان سازمانهایی هستند که در مراحل نهایی، کالا را به مصرفکننده تحویل میدهند. بنابراین، به دلیل ارتباط مستقیمی که با مشتریان و مصرفکنندگان نهایی کالا دارند، از اهمیت بسزایی برخوردار هستند.
آنها میتوانند در هنگام عرضه کالا، در معرفی و تبلیغ آن کالا بکوشند و اطلاعات مناسبی درباره کالا از مصرفکننده دریافت کنند و به تولیدکننده بازگردانند.
هزینههای توزیع کالا
همانطور که میدانید، بخشی از قیمت کالا متعلق به هزینههای توزیع آن کالا است. انتخاب روش مناسب برای توزیع کالا میتواند در کاهش یا افزایش قیمت کالا موثر باشد. در اینجا، به برخی از عوامل موثر در هزینههای توزیع میپردازیم:
محدوده بازار یا استقرار تامینکننده کالا
هزینههای توزیع یک کالا با محدوده بازار و مکان استقرار تامینکننده کالا و بعد مسافت توزیع آن کالا نسبت مستقیم دارد طوری که هرچه این محدوده پراکنده و دورتر باشد، هزینههای آن نیز بیشتر خواهد بود.
شکل کالا
هزینههای توزیع کالاهای حجیم، بلند و غیرمعمول، موجب افزایش قیمت کالا خواهد شد. بنابراین، یکی از عوامل مهم در هزینه توزیع کالاها، شکل کالاهاست.
عمر محصول
هزینه توزیع محصولات و کالاهایی که عمر کوتاه دارند یا فاسدشدنی هستند، به علت استفاده از تجهیزات ویژه، مانند حملونقل سردخانهای، در مقایسه با کالاهایی که عمر طولانیتری دارند، بیشتر است.
زمان فروش
کالاهایی که زمان فروش آنها در بازار، کوتاه، مستمر و سریع است و بهطور گسترده توزیع میشوند، نسبت به کالاهایی که خرید و فروش آنها دیر به دیر انجام میشود هزینه کمتری در بر دارند.
انبار کردن
هزینه انبار کردن کالا زمانی اقتصادی و توجیهپذیر است که تقاضا برای آن کالا در بازار وجود نداشته باشد یا زمان فروش کالای اصلی فرا نرسیده باشد. درغیراینصورت، هزینههای انبارداری موجب افزایش قیمت کالا خواهد شد که از نظر مصرفکننده و خریدار سودبخش نیست.
ویژگیهای یک شبکه توزیع مطلوب
سازمانها و تامینکنندگانی که به هر شکل در امر توزیع کالا و خدمات، فعالیت میکنند، باید ویژگیهای زیر را داشته باشند:
- از امکانات و تجهیزات لازم برای توزیع مناسب و بهموقع در محدوده بازار بهرهمند باشند.
- از انگیزه کافی برای پیشبرد فروش کالا برخوردار باشند.
- دارای سیستمهای ارتباطی و اطلاعاتی لازم برای کنترل و نظارت بر جریان صحیح کالا باشند.
- با هدفهای سازمان تولیدکننده آشنا باشند و نقش خود را در جایگاه پل ارتباطی، بین تولیدکننده و مصرفکننده بهخوبی ایفا کنند.
پیشنهاد می کنیم مقاله نحوه دریافت قیمت از تامین کنندگان و انعقاد قرارداد را مطالعه فرمایید